Trên thế giới, công nghệ in 3D đã khá phát triển trong ngành công nghiệp thời trang. Tại Việt Nam, ứng dụng công nghệ in 3D tạo ra sản phẩm thời trang vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển. Một số thương hiệu thời trang cao cấp và các nhà thiết kế trẻ đã thử nghiệm in 3D để tạo ra các phụ kiện thời trang. Xu hướng người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các sản phẩm thời trang độc đáo, cá nhân hóa và bền vững, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của in 3D trong ngành này. Bài viết tóm tắt kết quả thử nghiệm nghiên cứu ứng dụng công nghệ in 3D để tạo ra sản phẩm áo nữ thời trang tại trường Đại học Công nghiệp và Thương mại Hà Nội.
Đặt vấn đề
Ngành công nghiệp thời trang, vốn nổi tiếng với sự sáng tạo và đổi mới, hiện đang đối mặt với nhiều thách thức. Sự cạnh tranh gay gắt đòi hỏi các nhà thiết kế và các nhà sản xuất phải liên tục tìm kiếm những giải pháp mới để tạo ra các sản phẩm độc đáo, tùy chỉnh theo yêu cầu của khách hàng. Đồng thời, vấn đề bảo vệ môi trường và việc sử dụng nguyên vật liệu bền vững cũng trở thành một yếu tố quan trọng mà các doanh nghiệp trong ngành cần phải quan tâm. Xu thế ứng dụng công nghệ đang phát triển và được các doanh nghiệp đón nhận, để cải thiện trải nghiệm mua sắm cũng như đơn giản hóa quy trình làm việc, các ứng dụng của công nghệ 3D bao gồm: quét 3D, thiết kế 3D, in 3D, trình diễn 3D,…
Để khai thác thị trường mới này, ngành dệt may và thời trang bắt đầu thúc đẩy đổi mới, sáng tạo bằng cách kết hợp các kỹ thuật thiết kế truyền thống và kỹ thuật số. Hiện nay, đã có nhiều nhà thiết kế và thương hiệu thời trang lớn trên thế giới áp dụng công nghệ in 3D vào quá trình sản xuất. Một số sản phẩm thời trang nổi bật được tạo ra từ công nghệ này bao gồm giày dép, phụ kiện và cả trang phục. Các thương hiệu như Nike, Iris van Herpen và Chanel đã khám phá sự tích hợp của công nghệ 3D với tính thẩm mỹ và vật liệu mới trong trang phục. Đã có những show diễn mà ở đó người mẫu trình diễn các trang phục được sản xuất 100% bằng công nghệ in 3D. Với những lợi ích vượt trội và tiềm năng to lớn, công nghệ này hứa hẹn sẽ tiếp tục phát triển và trở thành một phần quan trọng trong tương lai của ngành công nghiệp thời trang.
Tại Việt Nam, ứng dụng công nghệ in 3D trong thiết kế thời trang còn rất hạn chế, các dự án đang chủ yếu thực hiện in phụ kiện thời trang. Chính vì vậy, nhóm tác giả nghiên cứu và thử nghiệm công nghệ in 3D tạo ra sản phẩm áo nữ thời trang.
Thực nghiệm công nghệ in 3D tạo ra sản phẩm áo nữ thời trang
In 3D được ứng dụng trong rất nhiều các lĩnh vực như: nội thất, chế tạo máy, robot, điêu khắc, gia dụng, trang sức, thời trang. Tuy đó là các lĩnh vực khác nhau, sử dụng các loại vật liệu khác nhau và tạo ra các sản phẩm cuối cùng cũng khác nhau nhưng vẫn dựa trên một quy trình chung gồm 4 bước: Ý tưởng thiết kế – Thiết kế 3D – Lựa chọn vật liệu và công nghệ in – Thực hiện in 3D. Trong thiết kế thời trang cần thiết kế cho đối tượng khách hàng cụ thể với những số đo, hình thể khác nhau và có sử dụng công nghệ quét 3D, vì vậy, quy trình thực hiện gồm 5 bước được thể hiện trong hình 1.
Trong khuôn khổ bài viết, tác giả tập trung phân tích kết quả quá trình thử nghiệm công nghệ in 3D để tạo ra sản phẩm áo nữ thời trang, tức là bước 4 và 5 của quy trình trên.
Hình 2 là kết quả cuối cùng của thiết kế mẫu 3D (bước 3). Sản phẩm dựng 3D có thể trực quan một cách dễ dàng, chân thực. Có thể phóng to, thu nhỏ, xoay các góc khác nhau để quan sát. Nhà thiết kế dễ dàng chỉnh sửa màu sắc, chất liệu, kết cấu của sản phẩm cho đến khi đạt yêu cầu. Từ mẫu 3D, lựa chọn vật liệu, công nghệ in, thiết bị phù hợp để thực hiện in 3D sản phẩm.
Tính linh hoạt, mềm mại, độ bền đồng nhất là các yếu tố rất quan trọng nhất đối với hàng dệt may, vì không có tính mềm mại, sản phẩm may sẽ không đáp ứng được các hoạt động của con người. Ngoài ra đặc tính quan trọng đối với hàng dệt may bao gồm giữ ấm và hấp thụ hơi nước, độ mềm và độ đàn hồi và điều đó làm cho chúng phù hợp để tiếp xúc với da. Các vật liệu in 3D hiện nay dù vẫn còn một số hạn chế cho việc ứng dụng công nghệ này trong đời sống, song nó đang được thế giới tiếp tục nghiên cứu và phát triển, trong tương lai không xa, các loại vật liệu này sẽ ngày càng đa dạng hơn, đáp ứng được nhiều mục đích sử dụng khác nhau của con người. Hiện nay, vật liệu sử dụng cho công nghệ này phổ biến vẫn là 3D UV Resin, resin đúc sáp nữ trang, nylon, nhựa ABS, silicon. Vì thế, bản in 3D mô phỏng được tác giả sử dụng là vật liệu nhựa dẻo để phù hợp với vật liệu và thiết bị máy in có tại Việt Nam.
Lựa chọn công nghệ in 3D phù hợp
Công nghệ in 3D được phát triển và in với nhiều mục đích khác nhau, mỗi công nghệ đều có những ưu nhược điểm riêng. Căn cứ vào tính chất và các thuộc tính sản phẩm sau in, có thể khẳng định hầu hết các công nghệ in 3D như FDM, SLA, DLP, SLS… đều có thể sử dụng để tạo ra sản phẩm thời trang. Trong ngành dệt may và thời trang, công nghệ in bồi đắp được sử dụng thường xuyên do tính chất dễ sử dụng và độ bền của vật liệu sau in. Theo Kirsten Lussenburg (2014) có ba yếu tố quan trọng trong quá trình tạo ra sản phẩm 3D là: quá trình (công nghệ in 3D); vật liệu; cấu trúc và quá trình xử lý. Mặc dù vậy, căn cứ vào chi phí sử dụng máy in, vật liệu in và mục đích sử dụng sản phẩm để chọn công nghệ in 3D phù hợp, mẫu thử nghiệm được sử dụng công nghệ SLA để thực hiện in sản phẩm. Lý do chọn công nghệ này là tốc độ in nhanh, in trên các máy in công nghiệp, khổ lớn, in được các vật liệu dẻo, gần với tự nhiên, các vật liệu hữu cơ hoặc vật liệu dẻo như silicon có tính đàn hồi cao.
In 3D tạo ra sản phẩm áo nữ thời trang
Các thiết bị, dụng cụ chính trong công nghệ in 3D gồm có: máy in 3D KINGS JS – 6035 – H SLA, máy tính cài phần mềm lập trình in 3D, phần mềm thiết kế 3D, bộ dụng cụ tháo gỡ mẫu in 3D, dung dịch cồn làm sạch sau khi in 3D, bể rửa mẫu in 3D, bể sấy mẫu in 3D. In 3D hiện được cung cấp trên thị trường dưới nhiều dạng công nghệ khác nhau, mỗi công nghệ sẽ có các bước thực hiện chi tiết riêng. Về cơ bản thì quy trình in 3D được thể hiện trong hình 3:
Cho đến nay, sản phẩm thời trang may mặc in từ công nghệ 3D vẫn còn một số hạn chế như tốc độ in 3D rất chậm, vật liệu in 3D chưa đáp ứng được các tiêu chí của người tiêu dùng. Chính vì vậy, việc thử nghiệm mẫu của nhóm tác giả chưa thể lựa chọn vật liệu đa dạng, phù hợp với thiết kế, đồng thời chưa lựa chọn được nhiều công nghệ in 3D để đối sánh và tìm ra phương án tối ưu nhất. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và vật liệu mới, tương lai của ứng dụng công nghệ in 3D trong ngành thời trang rất hứa hẹn. Các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp đang nỗ lực cải tiến và mở rộng khả năng của công nghệ này để tạo ra những sản phẩm thời trang bền vững, độc đáo và phù hợp với nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
Tài liệu tham khảo[1] Nguyễn Thị Thanh Huệ, Nguyễn Thị Thu Hằng, Introduction of 3D Printing Technology for Fashion Design in Vietnam, JST: Engineering and Technology for Sustainable Development. Volume 33, Issue 1, March 2023, 058-067[2] Nguyễn Thị Thanh Huệ (2020), Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ in 3D trong thiết kế thời trang, Đề tài khoa học cấp Bộ Công Thương.[3] Lussenburg, K. et al (2014). Designing with 3D Printed Textiles. Proceedings of 5th International Conference (pp. 74-81). TU Delft, Delft, The Netherlands: ICAT2014.
