30 năm một hành trình: Vinatex – từ hạt giống chiến lược đến trụ cột ngành Dệt May Việt Nam

Ngành dệt may Việt Nam, như một dòng chảy bền bỉ xuyên suốt lịch sử phát triển đất nước, đã trải qua nhiều biến động lớn lao.

Sau công cuộc đổi mới năm 1986, nền kinh tế Việt Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ, mở ra cơ hội cho các ngành sản xuất chủ lực phát triển mạnh mẽ, trong đó có dệt may. Từ năm 1987 đến 1990, ngành dệt may chứng kiến ​​sự bùng nổ với hàng ngàn doanh nghiệp được thành lập trên khắp cả nước. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng toàn cầu sau sự sụp đổ của hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu đã gây ra những tác động tiêu cực, đẩy ngành dệt may vào tình trạng khó khăn. Các doanh nghiệp thiếu hụt nguyên vật liệu, thiết bị sản xuất, dẫn đến giảm sản lượng và có nguy cơ phá sản. Vào thời điểm đó, các nhà máy tại Việt Nam vẫn hoạt động riêng lẻ, chưa có sự liên kết chặt chẽ để tạo thành một khối vững chắc nhằm chia sẻ và giúp đỡ nhau trong khó khăn. Điều này đặt ra yêu cầu cần có một đơn vị dẫn đầu, một hạt nhân để đưa ngành dệt may Việt Nam vươn tầm thế giới trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Từ hạt giống chiến lược…

Đứng trước yêu cầu cấp thiết về việc hợp nhất các đơn vị dệt may, một chiến lược mới đã hình thành: cần có một tổ chức dẫn dắt, quy tụ các đơn vị thành một khối thống nhất, có sức mạnh tổng hợp để thâm nhập sâu rộng vào kinh tế khu vực và toàn cầu. Nắm bắt cơ hội vàng để khẳng định vị trí trên bản đồ dệt may thế giới khi Việt Nam gia nhập ASEM, bình thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ và mở rộng thị trường xuất khẩu, ngày 29/4/1995, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 253/QĐ-TTg thành lập Tổng Công ty Dệt May Việt Nam (tiền thân của Tập đoàn Dệt May Việt Nam – Vinatex), trên cơ sở nhất Tổng Công ty Dệt Việt Nam và Liên Hiệp Sản xuất – Xuất nhập khẩu May.

Sự ra đời của Vinatex đánh dấu một bước phát triển lớn, tạo nên nền tảng vững chắc để ngành Dệt May Việt Nam vươn mình mạnh mẽ. Từ thời điểm đó, Vinatex đã từng bước thực hiện vai trò trung tâm trong việc điều phối sản xuất, liên kết các doanh nghiệp nhỏ lẻ trên khắp cả nước, đồng thời chủ động trong đầu tư, đào tạo nguồn nhân lực, đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường quốc tế.

Đến trụ cột ngành Dệt May Việt Nam

Sự kiện ký kết Hiệp định Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ, có hiệu lực từ ngày 10/12/2001, đã mở ra cơ hội xuất khẩu hàng dệt may sang thị trường Mỹ với lợi thế phi hạn ngạch. Vinatex nhanh chóng nắm bắt cơ hội, phát triển các chiến lược tối ưu chi phí lao động, phát triển ngành may gia công, mở rộng quy mô sản xuất. Các đơn vị thành viên chủ động cải cách và đổi mới quy trình vận hành, sắp xếp lại mặt bằng sản xuất, đầu tư đổi mới thiết bị và tái cấu trúc khối sản xuất theo hướng chuyên môn hóa từng ngành hàng cụ thể.

Đến năm 2007, hàng dệt may “Made in Vietnam” chính thức trở thành thành nhóm hàng xuất khẩu chủ lực, với kim ngạch đạt gần 7,8 tỷ USD – tăng trưởng hơn 30% so với năm trước. Đây là dấu tích minh chứng sức mạnh bùng nổ của ngành cũng như năng lực điều hành hiệu quả của Vinatex.

Trong giai đoạn 2011–2015, Tập đoàn Dệt May Việt Nam tiếp tục chuyển mình mạnh mẽ, định hướng nâng cao giá trị gia tăng và tỷ lệ nội địa hóa, đầu tư sản xuất nguyên liệu, tập trung thiết kế kỹ thuật trọn gói nhằm tiến tới sản xuất theo phương thức ODM. Tỷ lệ đơn hàng FOB tại các đơn vị tăng trưởng ấn tượng, từ mức khiêm tốn 5–8% lên 80–90%, cho thấy bước chuyển mình thành công với mô hình sản phẩm sản xuất chủ động, chất lượng cao.

Cùng với việc hội nhập quốc tế sâu rộng, trong 10 năm từ 2005 đến 2015, Tập đoàn Dệt May Việt Nam đã có sự tăng trưởng vượt bậc: tổng sản lượng tăng gấp 3 lần, kim ngạch xuất khẩu cũng tăng trên 3 lần và đặc biệt là hiệu quả của các doanh nghiệp đã tăng trên 5 lần trong 10 năm đó. Các doanh nghiệp đã có được năng lực cạnh tranh, giữ được thị trường, phát triển ổn định các khách hàng, có chỗ đứng quan trọng trong chuỗi cung ứng dệt may trên toàn cầu và nhận được sự tin cậy của nhiều thương hiệu hàng hóa lớn trên thế giới. Đến năm 2015, ngành Dệt May Việt Nam đã vươn lên đứng thứ 3 trên toàn thế giới.

Năm 2015, Vinatex hoàn tất quá trình cổ phần hóa, mở ra giai đoạn mới với mô hình hoạt động linh hoạt, hiện đại và hiệu quả hơn. Trong 5 năm đầu tiên cổ phần hóa, nhiều dự án quy mô lớn làm công ty mẹ và các đơn vị thành viên đầu tư đã được hoàn thiện, đưa vào vận hành, nâng cao năng lực sản xuất trên toàn hệ thống. Kim ngạch xuất khẩu dệt may Việt Nam tăng trưởng phi mã, từ 12,6 tỷ USD năm 2010 lên 39,1 tỷ USD năm 2019, tương đương với tốc độ tăng trưởng trung bình đáng kinh ngạc, đạt trên 13%/năm.

Năm 2017, Vinatex là 1 trong 30 đơn vị tiêu biểu trong cả nước được vinh danh trong Chương trình “Vinh quang Việt Nam” với chủ đề “Dấu ấn 30 năm đổi mới” – khẳng định vị trí là trụ cột quốc gia trong lĩnh vực dệt may.

Giai đoạn 2020 – 2025, Vinatex phải đối mặt hàng loạt khó khăn và thách thức, từ những biến động địa chính trị, dịch bệnh toàn cầu nhiều yêu cầu khắt khe từ các thị trường nhập khẩu về các vấn đề môi trường, lao động và xã hội và gần đây nhất là những chính sách thuế quan. Tập đoàn đã tái cấu trúc toàn diện, áp dụng các giải pháp phát huy sức mạnh tổng thể và tăng cường kết nối giữa các đơn vị thành viên. Nhờ đó, Vinatex vẫn đảm bảo tăng trưởng ổn định và duy trì vị trí trong chuỗi dệt may toàn cầu.

Sau ba thập kỷ phấn đấu, Vinatex đã khẳng định vị thế tiên phong, là “cánh chim đầu đàn” của ngành Dệt May Việt Nam. Giai đoạn sau cổ phần hóa, Vinatex đạt những kết quả đáng khích lệ: quy mô tổng tài sản của Tập đoàn tăng 13%; vốn chủ tăng 44%, hiệu quả trên vốn chủ gia tăng theo từng năm; năng suất lao động tăng 80%; thu nhập bình quân của người lao động tăng 60%; nộp ngân sách nhà nước tăng 10 – 15% qua các năm…

Hướng tới kỷ nguyên mới

Giai đoạn 2021-2025, Vinatex đặt mục tiêu trở thành đơn vị tiên phong trong việc cung ứng trọn gói giải pháp xanh cho khách hàng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của ngành dệt may thế giới – chiến lược phù hợp với xu thế tiêu dùng bền vững toàn cầu. Với năng lực sản xuất ấn tượng: 190.000 tấn sợi mỗi năm, 170 triệu mét vuông vải dệt thoi, 35.000 tấn vải dệt kim, 10.000 tấn dệt gia dụng, và đặc biệt, ngành may đạt tới con số ấn tượng 410 triệu sản phẩm hàng năm, Vinatex không chỉ đáp ứng các đơn hàng lớn mà còn phục vụ nhu cầu đa dạng từ các đối tác quốc tế khác nhau.

Trong giai đoạn mới 2025 – 2030, Tập đoàn đặt mục tiêu tăng gấp đôi lợi nhuận chung của hệ thống, gấp 3 lợi nhuận chung của công ty mẹ so với năm 2024, tạo đà tăng trưởng đột phá cho kỷ nguyên mới.

Với chiến lược rõ ràng, nền tảng vững chắc và tầm nhìn dài hạn, Tập đoàn Dệt May Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột của ngành công nghiệp dệt may quốc gia, tiến bước vững chắc trên hành trình phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới.