Sau giai đoạn bùng nổ với những khoản đầu tư lớn và sự tham gia của các thương hiệu xa xỉ, thị trường vật liệu bền vững đang chứng kiến sự suy yếu. Hàng loạt start-up công nghệ vật liệu, nơi từng được coi là tương lai của ngành thời trang – đang thu hẹp hoạt động, chuyển hướng hoặc phá sản.
Các start-up vật liệu sinh học đồng loạt suy giảm
Năm 2021, sự hợp tác giữa Hermès và MycoWorks với chiếc túi Victoria làm từ mycelium (sợi nấm) từng được xem là cột mốc của vật liệu sinh học. Tuy nhiên, chỉ bốn năm sau, Mycoworks phải đóng cửa nhà máy duy nhất tại Mỹ. CEO công ty thừa nhận rằng mycelium “không phải vật liệu thay thế trực tiếp cho da bò” và bộc lộ nhiều hạn chế kỹ thuật, buộc doanh nghiệp phải chuyển sang mô hình thu mua – gia công thay vì tự sản xuất.
Xu hướng suy giảm không chỉ diễn ra tại Mycoworks. Bolth Threads ngừng phát triển vật liệu thay thế da và lụa từng được Stella McCartney sử dụng. Natural Fiber Welding, nhà sản xuất Mirum, cũng thu hẹp hoạt động. Renewcell – doanh nghiệp tái chế sợi dệt từng được ca ngợi, hiện nay đã phá sản. Ananas Anam, đơn vị tạo ra Pinatex từ sợi dứa, phải thực hiện thủ tục quản lý nợ. Ngay cả Desserto, vật liệu da từ xương rồng từng được Micheal Kors đầu tư, cũng không còn dự án thời trang nào đang triển khai.
Theo các doanh nghiệp, bối cảnh kinh tế khó khăn khiến các thương hiệu cắt giảm chi phí, không muốn đầu tư vào vật liệu mới vốn đòi hỏi thay đổi chuỗi cung ứng và chi phí sản xuất cao. Đồng thời, nhiều kỳ vọng về việc các chính phủ siết chặt ngành da thuộc chưa trở thành hiện thực, làm suy yếu động lực thay thế da truyền thống.
Một nguyên nhân quan trọng khác đến từ chính công nghệ vật liệu. Nhiều sản phẩm không đạt độ bền, độ ổn định và cảm giác tương đương da thật hay sợi tự nhiên. Lụa sinh học bị co khi gặp ẩm, Mylo dễ gãy như giấy bồi, Mirum bị nứt, Pinatex bị phai màu. Giá thành cao càng khiến cho các thương hiệu do dự.
Tái chế sợi nổi lên nhờ nhu cầu và chính sách mới
Các chuyên gia cho rằng nhiều start-up đánh giá thấp thời gian cần thiết để đạt chất lượng thương mại. Trong khi đó, ngành thời trang vốn thiên về marketing, đôi khi “nói trước khả năng của công nghệ” dễ tạo ra kỳ vọng không thực tế.
Dù vậy, bức tranh không hoàn toàn u ám. Sự chú ý của thị trường đang chuyển sang lĩnh vực tái chế “dệt-may tuần hoàn” (textile to textile recycling), đặc biệt là polyester – chiếm gần 60% sản lượng sợi toàn cầu. Các công ty như Ambercycle, Circ, Cyle hay Circulose đang thu hút các hợp đồng dài hạn với REI, H&M, Nike và mở rộng công suất tại châu Âu, Mỹ và dự kiến cả Việt Nam.
Động lực lớn nhất đến từ các quy định mới của EU như Eco design for sustainable products regulation, buộc doanh nghiệp chịu trách nhiệm thu gom và tái chế chất thải dệt may. Khi chính sách thay đổi, các chuyên gia dự báo dòng vốn và nhu cầu thị trường sẽ sớm dịch chuyển theo, mở ra cơ hội mới cho ngành tái chế sợi.
Nguồn: Finacial Times
https://www.ft.com/content/d70669c4-ae0c-40c0-bfe3-219afdd07540?utm_source=.com
