Năm 1985 là một dấu mốc khó quên khi ngành Dệt May Việt Nam có bà Phạm Thị Liên và bà Châu Thị Kim vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động (AHLĐ). Đây được xem là niềm tự hào, vinh dự không chỉ của bản thân hai nữ AHLĐ mà còn là của tập thể CBNV- NLĐ ngành dệt may nói chung, Tổng Công ty Cổ phần Dệt May Nam Định, Tổng Công ty CP Phong Phú nói riêng.
AHLĐ Phạm Thị Liên: Vẹn nguyên niềm tự hào với nghề dệt may
Chúng tôi gặp bà Phạm Thị Liên – Anh hùng Lao động, nguyên Phó Giám đốc Nhà máy Dệt thuộc Liên hợp Dệt Nam Định trước thềm diễn ra các sự kiện lớn của đất nước, của Tập đoàn Dệt May Việt Nam, trò chuyện với bà, chúng tôi thêm hiểu, thêm tự hào về những con người dệt may đã lặng lẽ, bền bỉ góp sức cho ngành từ những ngày còn gian khó…
Tinh thần xung phong của người thợ dệt năm xưa
AHLĐ Phạm Thị Liên bộc bạch: “Rất may mắn và vinh dự cho tôi trong tháng 3 vừa qua được dự lễ kỷ niệm 95 năm ngày truyền thống ngành Dệt May Việt Nam tại Nhà truyền thống. Kỷ niệm 95 năm ngày truyền thống là một dịp đặc biệt để ngành dệt may cùng nhau ôn lại lịch sử hào hùng, tôn vinh giá trị truyền thống và định hướng cho tương lai. Tôi không khỏi vui mừng và tự hào trước những thành tựu mà ngành Dệt May Việt Nam nói chung và Tập đoàn Dệt May Việt Nam nói riêng đã đạt được trong những năm qua. Tôi tin rằng ngành Dệt May Việt Nam, với vai trò hạt nhân của Tập đoàn Dệt May Việt Nam- doanh nghiệp bước vào tuổi 30 đầy sung sức sẽ tiếp tục gặt hái được nhiều thành công hơn nữa, đóng góp to lớn vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.
Bà Liên cho biết, từng là Nhà máy Dệt lớn nhất Đông Dương, lịch sử xây dựng và phát triển của Liên hợp Dệt Nam Định (nay là Tổng Công ty Cổ phần Dệt May Nam Định), trong đó đa phần công nhân lao động là nữ, đã gắn liền với lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc. Với những phong trào thi đua vô cùng sôi nổi qua các thời kỳ, Liên hợp Dệt Nam Định đã có 6 nữ công nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động.
Mặc dù đã ở cái tuổi 80, bà Phạm Thị Liên – Anh hùng Lao động, nguyên Phó Giám đốc Nhà máy Dệt thuộc Liên hợp Dệt Nam Định, đại biểu Quốc hội các khóa V, VI, VII vẫn giữ được dáng vẻ nhanh nhẹn, tháo vát của cô thợ dệt năm xưa. Trong cuộc trò chuyện với Đặc san Dệt May và Thời trang Việt Nam, bà Liên vẫn nhớ như in và kể ra từng khoảng thời gian gắn bó với Nhà máy Dệt.
Theo đó, năm 1959 khi mới 14 tuổi, bà Liên được nhận vào làm công nhân của Nhà máy Liên hợp Dệt Nam Định. Thời gian đầu chỉ là học việc, phụ giúp cho các cô chú thợ cả, sau 2 năm Liên mới được chính thức đứng máy. Mặc dù nhỏ tuổi nhưng thông minh, sáng dạ cùng với niềm đam mê máy dệt từ bé nên chỉ một thời gian ngắn, cô thợ trẻ đã nhanh chóng tiếp thu được với công việc, tự học hỏi, đúc rút cho bản thân những kinh nghiệm, thao tác chuẩn nên năng suất tăng dần qua các năm.
“Được làm việc tại Nhà máy là mơ ước của cuộc đời tôi. Từ những ngày còn nhỏ mang cơm vào Nhà máy cho bố làm công nhân ở đấy tôi đã yêu tiếng nói, tiếng cười của những người thợ dệt, tiếng thoi đưa. Vì thế, khi được vào Nhà máy tôi làm việc rất hăng say bất kể việc gì các cô bác anh chị cần tôi giúp và không ngừng tự học hỏi. Ngay năm đầu đứng máy, tôi đã đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua” – bà Liên nhớ lại.
Thời gian đầu mới làm việc tại Nhà máy vì chưa quen nên bà Liên chỉ đứng một mình 9 máy, sau 1 năm khi quen tay đã xung phong nhận lên 15 máy, rồi sau đó là 24 máy. Những năm 1963, 1964, các phong trào thi đua “Vì miền Nam ruột thịt”, thi thợ giỏi, vượt Kế hoạch trước thời hạn… của Nhà máy diễn ra vô cùng sôi nổi. Nhà máy quyết định đưa sản lượng lên gấp 3 lần so với năm 1956 khi mới khôi phục lại. Các phong trào thi đua đã lôi cuốn toàn thể cán bộ, công nhân Nhà máy tham gia. Kết quả, có 16 tổ đạt Tổ Lao động xã hội chủ nghĩa. Hàng trăm tổ đạt Tổ lao động tiên tiến. Hàng trăm cá nhân đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua. Trong số cá nhân đạt danh hiệu thi đua đó có trên 80% là nữ.
“Những năm đó, với quyết tâm vượt 1 triệu mét vải ngoài kế hoạch của Nhà máy, chúng tôi say sưa làm việc không quản ngày đêm, xung phong vào Đội xung kích tăng ca, ăn ở ngay trong Nhà máy, quyết không để Nhà máy dừng, gián đoạn sản xuất. Chuyện tăng ca là việc làm thường xuyên. Có hôm làm thêm ca, Nhà máy báo có mặt lúc 4h sáng thì 3h30 chúng tôi đã có mặt để đến 4h có điện là chạy máy được ngay. Có những ca đêm làm từ 6h tối đến 6h sáng, nhiều hơn ca thông thường 4 tiếng. Ước tính 1 người thợ dệt đứng 12 máy trong 12 tiếng là đi bộ khoảng 30 – 40km. Sau mỗi ca như vậy, chân tay, cơ thể rã rời nhưng chúng tôi rất vui vì mình đóng góp được một phần cho đất nước” – Bà Liên xúc động nhớ lại.
Tháng 1/1965 khi mới tròn 19 tuổi, cô công nhân Phạm Thị Liên đã vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng, tham gia Ban chấp hành chi Đoàn Thanh niên của phân xưởng. Bà Liên kể lại: “Năm 1967, tôi xây dựng gia đình. Vừa cưới nhau xong thì chồng lên đường đi B theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc. 8 năm chồng xa nhà, một mình tôi vừa đi làm vừa nuôi con, vừa hoàn thành chương trình học bổ túc văn hoá, năm nào cũng được công nhận danh hiệu thợ giỏi, chiến sỹ thi đua của nhà máy và của ngành Dệt May Việt Nam. Năm 1975, tôi được bầu là Đại biểu Quốc hội và giữ trọng trách này liên tiếp 3 khoá V, VI, VII. Xuất phát điểm từ một công nhân đứng máy, sau đó là tổ trưởng tổ sản xuất, rồi làm cán bộ quản lý, tôi hiểu rất rõ đặc thù của Nhà máy. Công nhân phải làm việc trong môi trường rất bụi, nhiệt độ cao, những ngày nắng nóng lên đến 38-40 độ C, mỗi ngày chạy máy tương ứng với đi bộ 30-40 cây số, bên cạnh đó là tiếng ồn đinh tai nhức óc, chế độ ca kíp… ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe của công nhân, nhất là các bà mẹ mang thai, có con nhỏ. Có lần tham luận ở Quốc hội xong, bác Phạm Văn Đồng đã tới ôm tôi và nói: “Con nói rất hay, rất trúng ý của công nhân”. Sau đó một thời gian thì Nhà máy đã có nhiều sự thay đổi, trang bị thêm các thiết bị để giảm nhiệt, giảm tiếng ồn. Các bà mẹ mang thai, nuôi con nhỏ không phải làm ca đêm. Những công nhân bị ảnh hưởng bởi tiếng ồn được khám bệnh để hưởng chế độ lương, phụ cấp suốt đời”.
Sau 20 năm trực tiếp đứng máy, đến năm 1984, sau khi đi học Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc về, bà Liên mới tham gia công tác quản lý ở nhà máy và hơn 10 năm là Ủy viên Uỷ ban MTTQ tỉnh và là Uỷ viên BCH Đảng bộ tỉnh 2 khoá. Năm 1990, bà được đề bạt là Phó Giám đốc Nhà máy Dệt thuộc Công ty Dệt Nam Định.
“Trong thời gian giữ chức vụ quản lý Nhà máy, dù công việc bận rộn nhưng mỗi khi Công ty có đợt thi thợ giỏi, bằng kinh nghiệm của mình, tôi đều dành thời gian trao đổi, truyền đạt kinh nghiệm, nâng cao tay nghề cho đội ngũ thợ trẻ của Công ty, nhờ đó nhiều người đã đạt danh hiệu “Bàn tay vàng” trong các hội thi thợ giỏi do ngành Dệt May Việt Nam tổ chức. Với những đóng góp to lớn cho ngành dệt may, năm 1985, tôi đã vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động” – bà Liên chia sẻ.
Tích cực tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện
Từ khi nghỉ hưu, Anh hùng Lao động Phạm Thị Liên vẫn giữ được sự nhiệt huyết, sẵn sàng tham gia các hoạt động của địa phương và các hoạt động thiện nguyện vì cộng đồng. Với vai trò là Tổ phó Câu lạc bộ hưu trí Dệt May Nam Định, bà Liên đã tập hợp được 665 hội viên là cán bộ, người lao động thuộc Tổng Công ty Cổ phần Dệt May Nam Định đã nghỉ hưu. Hơn 30 năm qua, Câu lạc bộ hưu trí Dệt May Nam Định không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động; tích cực đóng góp, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất, kinh doanh với Tổng Công ty. Duy trì các hoạt động thể dục thể thao, văn hóa văn nghệ, thăm hỏi hội viên và thân nhân hội viên khi ốm đau, trở thành tổ ấm của những người thợ Dệt Nam Định, tiếp tục tham gia các phong trào thi đua, phát triển kinh tế – xã hội, xây dựng đời sống văn hóa tại nơi sinh sống.
Với tấm lòng nhân hậu, từ khi còn là công nhân Nhà máy Dệt, bà Liên đã luôn quan tâm đến những công nhân có hoàn cảnh gia đình khó khăn. Bà từng đón cả gia đình một nữ công nhân nghèo về nhà cho ở nhờ hàng năm trời, giúp họ vượt qua giai đoạn khó khăn hoặc sẵn lòng nhường lại máy tốt, việc tốt cho người khác để nhận về mình khâu khó, việc khó. Từ sau khi về nghỉ hưu, bà có nhiều điều kiện hơn về thời gian, kinh tế để làm việc thiện giúp những người có hoàn cảnh khó khăn. Đến bất cứ đâu, gặp những cảnh đời nghèo khó là bà lại vận động quyên góp tiền gạo, quần áo để giúp đỡ.
Năm 2009, thời điểm miền Trung ngập lụt nặng nề, bà Liên đã cùng các phật tử, một số nhà chùa, cán bộ, giáo viên, học sinh Trường Tiểu học Phạm Hồng Thái (TP. Nam Định) vận động, quyên góp được trên 5 tấn gạo, hàng trăm bộ quần áo. Những bộ quần áo cũ quyên góp được, đều được bà tự tay giặt giũ, đơm lại cúc, sửa lại khoá, đóng vào túi ni-lon cẩn thận để mang vào trao tận tay bà con vùng bão lũ. Ngoài ra, bà còn đứng ra tổ chức nhiều đợt quyên góp tặng quà cho bệnh nhân nghèo tại Bệnh viện Tâm thần tỉnh hay các cháu là con các nạn nhân chất độc da cam, các cháu khuyết tật trong tỉnh.
“Có thể nói được sinh ra và lớn lên trên mảnh đất thành Nam, chiếc nôi của ngành Dệt May cả nước không chỉ là niềm vinh dự, tự hào của tôi mà nó còn là niềm vinh dự, tự hào của biết bao thế hệ người dân nơi đây. Mỗi bước đi, mỗi hơi thở đều mang dáng, hình của truyền thống cha ông, của các bà, các mẹ, các chị những người thợ anh dũng, kiên trung, đã ghi tạc những đóng góp to lớn trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước” – bà Liên bày tỏ.
AHLĐ Châu Thị Kim: Làm việc từ tâm
AHLĐ Châu Thị Kim gia nhập Phong Phú từ năm 1970, khi tròn 18 tuổi. Công việc đầu tiên của nữ công nhân trẻ là làm quen với chiếc máy dệt. Sau một thời gian học việc, cô được chính thức nhận vào làm việc tại xưởng Dệt. Nhớ về những ngày đầu làm việc, AHLĐ Phạm Thị Kim kể lại: “Khi mới bắt đầu công việc, chiếc máy dệt đối với tôi là một sự tò mò. Ban đầu vướng víu vì chưa quen với thao tác nhưng nhờ sự chỉ dạy tận tình của các cô Lê Thị Kim Loan – trưởng ngành và Nguyễn Thị Kim – trưởng ca, tôi đã bắt nhịp được vào guồng quay của công việc. Cô Loan và cô Kim chính là những người thầy đầu tiên, tiếp cho tôi sức mạnh và động lực để hoàn thành tốt công việc của mình”.
Với 44 năm gắn bó tại Phong Phú, AHLĐ Châu Thị Kim không những tích lũy được bề dày kinh nghiệm về tuổi nghề mà còn tiếp tục truyền lửa cho các thế hệ tiếp theo. Chia sẻ về bí quyết làm việc thành công của mình, nữ AHLĐ tươi cười: “Tôi luôn tâm niệm khi làm bất cứ việc gì phải xuất phát từ cái tâm, lấy kỷ luật công việc làm đầu và tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình thực hiện, tuyệt đối không nhảy bước hay bỏ qua công đoạn. Tôi luôn xem công việc tại nhà máy như chính việc ở nhà của mình vậy. Tôi luôn trân trọng và học hỏi không ngừng từ các anh chị em công nhân có tay nghề cao cũng như tranh thủ sự giúp đỡ của những người có kinh nghiệm để hoàn thiện các thao tác kỹ thuật cho bản thân. Với tinh thần chịu khó học hỏi ấy đã giúp tôi có được nhiều kinh nghiệm, kỹ năng và công việc có hiệu quả hơn. Từ đó, tôi luôn hoàn thành xuất sắc vượt mức các chỉ tiêu kế hoạch đề ra”.
Thành công luôn cần có sự siêng năng, chịu khó học hỏi
Năm 1985, AHLĐ Châu Thị Kim được chuyển sang làm công tác huấn luyện tay nghề cho các thế hệ trẻ của Phong Phú. “Thợ dệt là người phải chăm chỉ, có tính nhẫn nại, kiên trì, chịu khó, bởi khi chăm chỉ, nhẫn nại bạn sẽ để tâm vào từng sản phẩm mình làm ra. Cũng như công tác nối chỉ phải được thực hiện một cách chi tiết, cẩn thận, tập trung. Ngoài thực hiện thao tác nhanh thì phải thường xuyên vệ sinh máy không để bụi bông, bụi vải bám lâu làm máy móc hoạt động không tốt làm đứt chỉ, sẽ mất nhiều thời gian xử lý hơn và đương nhiên sẽ ảnh hưởng tới năng suất chất lượng” – bà bày tỏ.
Nhớ lại bí quyết đào tạo thợ giỏi mà mình vận dụng thời đó, bà cho biết, giữa lý thuyết và thực hành rất khác nhau. Việc học và thực hành hiệu quả có những đặc trưng riêng của nghề. Khi đào tạo các lớp công nhân mới, bà căn cứ vào năng khiếu riêng của từng người để có phương pháp đào tạo hợp lý, giúp họ phát huy sở trường của bản thân.
Bà chia sẻ, ngày trước, máy móc thiết bị còn lạc hậu, nên các thao tác thực hiện chủ yếu bằng tay, đòi hỏi người thợ dệt ngoài việc có kỹ năng, kỹ thuật riêng còn phải siêng năng, chịu khó. Hồi đó được giao đứng phụ trách một lúc 28 máy dệt, bà luôn đặt ra yêu cầu phải đi kiểm tra, vệ sinh máy thường xuyên, luôn giữ cho máy hoạt động tốt nhất, hạn chế tối đa những sản phẩm bị lỗi do kỹ thuật dệt. Nhiều thế hệ thợ dệt Phong Phú thành công nhờ sự dìu dắt và hướng dẫn của nữ AHLĐ.
Thành tích là của chung tập thể
Những nỗ lực và đóng góp của AHLĐ Châu Thị Kim cho Phong Phú luôn được ghi nhận xứng đáng, nhiều năm liền bà là Chiến sĩ thi đua, Lao động giỏi. Năm 1985, đối với bà là một dấu mốc khó quên khi vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động. Đây được xem là niềm tự hào, vinh dự không chỉ của bản thân nữ AHLĐ mà còn là của tập thể CBNV – NLĐ Phong Phú.
Chia sẻ về danh hiệu cao quý này, AHLĐ Châu Thị Kim bộc bạch: “Tôi luôn tâm niệm làm việc hết sức và sống hết lòng với mọi người xung quanh. Danh hiệu AHLĐ không chỉ là vinh dự mà hồi đó còn là động lực, niềm tin và hạnh phúc vô bờ để tôi tiếp tục phấn đấu, hoàn thành mọi nhiệm vụ, trọng trách được giao. Thành tích này có được là nhờ sự quan tâm, ủng hộ của lãnh đạo Phong Phú và sự hỗ trợ hết mình của anh chị em đồng nghiệp. Sau khi về nghỉ hưu, tôi vẫn luôn tâm niệm giữ tinh thần, trách nhiệm của người Phong Phú, người thợ dệt vinh dự được đón nhận danh hiệu Anh hùng lao động và kể cho các thế hệ sau nghe về những giai đoạn xây đắp và phát triển đầy tự hào của đơn vị, của ngành dệt may thời kỳ bước vào đổi mới…”.
Sinh năm 1956, AHLĐ Châu Thị Kim đã bước vào tuổi thất thập, ánh mắt bà vẫn sáng lên niềm tin yêu khi nói về nghề, về người dệt may. Bà xúc động: “Dịp được Phong Phú mời về dự lễ kỷ niệm 60 năm tôi thấy xúc động và tự hào lắm. Dệt may hôm nay đã có bước phát triển vượt bậc, ngoài sức tưởng tượng của lớp công nhân chúng tôi ngày trước. Nhà máy hiện đại, sạch đẹp, các dây chuyền sản xuất tự động hóa, thông minh và năng suất vượt trội, chất lượng vươn tầm quốc tế. Và mừng hơn cả là điều kiện làm việc, đời sống của người lao động được nâng lên đáng kể. Thế hệ CBNV-NLĐ Phong Phú bây giờ thông minh, nhạy bén, chịu khó học hỏi, tiếp cận nhanh với công nghệ hiện đại… Dệt May Việt Nam đã thực sự vươn ra toàn cầu, khẳng định thương hiệu từ tinh thần lao động đổi mới, sáng tạo và nỗ lực phát triển bền vững. Tôi hiểu rằng, trong sự phát triển ấy có rất nhiều “anh hùng” thầm lặng, bền bỉ đóng góp công sức cho ngành mỗi ngày, mỗi giai đoạn…”
Theo nội dung Đặc san Dệt May và Thời trang Việt Nam số 7 + 8/2025. Chi tiết xem tại đây!
