Gam màu nào cho bức tranh bán lẻ dệt may năm 2022?

Đại dịch Covid -19 đã và đang gây ảnh hưởng nặng nề tới ngành dệt may thế giới. Sự đứt gãy chuỗi cung cùng với tình trạng giãn cách xã hội, đóng cửa cơ sở kinh doanh và cầu tiêu dùng suy giảm do sức khỏe kinh tế toàn cầu “èo uột” đã khiến nhiều doanh nghiệp thua lỗ, đẩy nhiều doanh nghiệp từ sản xuất cho đến thương mại, bán lẻ lâm vào bờ vực phá sản. Gam màu tối này liệu có được cải thiện trong những tháng cuối năm 2021 và năm 2022?

Biến động thị trường bán lẻ may mặc toàn cầu

Nhu cầu thị trường bán lẻ các mặt hàng chung:

Theo Statista, doanh số bán lẻ các mặt hàng trên toàn cầu năm 2020 đạt 23,36 ngàn tỷ USD, giảm 5,73% so với 2019. Doanh số bán lẻ 2021 dự báo được cải thiện hơn, đạt 25,04 ngàn tỷ USD, nhờ vào những biện pháp khắc phục và hỗ trợ kinh tế quyết liệt của chính phủ các nước và sự ngăn chặn lây lan của đại dịch Covid.

Nhu cầu tiêu thụ may mặc toàn cầu:

Ngành dệt may là một trong những ngành bị ảnh hưởng khá nặng nề do Covid-19 do may mặc không phải mặt hàng thiết yếu. Theo một nghiên cứu về mức độ ảnh hưởng của Covid -19 đối với ngành dệt may của Intracen, doanh số bán lẻ hàng may mặc trên toàn cầu năm 2020 đã giảm 15% so với 2019.

Cũng trong năm 2020, đã có nhiều doanh nghiệp bán lẻ may mặc tại Mỹ và châu Âu phải đệ đơn phá sản, hoặc cắt giảm quy mô từ 30-50% trên tổng số cửa hàng. Xu hướng này tiếp diễn tới quý II/2021 và chững lại sau đó do kinh tế thế giới được cải thiện nhờ tình hình dịch bệnh được kiểm soát tốt hơn và được tác động tích cực do các gói kích thích kinh tế, cũng như độ phủ sóng rộng hơn của chương trình tiêm vắc xin cộng đồng.

Cùng với nhu cầu suy giảm, thói quen tiêu dùng cũng đang trên đà thay đổi, khách hàng chuyển đổi thói quen sang các kênh mua sắm trực tuyến thay vì mua trực tiếp tại các cửa hàng. Cơ cấu mặt hàng cũng chuyển từ các mặt hàng thời trang nhanh sang mặt hàng cơ bản, chú trọng tính thoải mái, dùng nguyên liệu hữu cơ.

Bên cạnh đó, văn hóa “Làm việc tại nhà “(WFH) tại các quốc gia ở Bắc Mỹ và châu Âu giúp các mặt hàng quần áo ở nhà, quần áo năng động “ăn khách” hơn là các loại quần áo công sở. Một số công ty nghiên cứu thị trường cho thấy tại Mỹ, khoảng 25-30% lực lượng lao động đến cuối 2021 sẽ chuyển sang hình thức làm việc ở nhà với tần suất trung bình 3 ngày/tuần (tăng từ mức 3,6% trước Covid -19). Việc thay đổi về chủng loại sản phẩm, cùng với kênh bán hàng chuyển sang trực tuyến đã và sẽ có tác động đến việc lựa chọn chủng loại vải, mức độ tồn kho cũng như vòng đời sản phẩm của doanh nghiệp bán lẻ.

Sụt giảm thị trường bán lẻ may mặc Việt Nam

Theo Tổng cục Thống kê, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý III/2021 ước tính giảm 6,17% so với cùng kỳ năm trước, là mức giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP quý đến nay. GDP 9 tháng năm 2021 chỉ tăng 1,42% so với cùng kỳ năm trước.

Ảnh hưởng của Covid -19 khiến sức mua giảm sút, gây ra nhiều thách thức tới thị trường bán lẻ Việt Nam 9 tháng đầu năm 2021. Tính chung 9 tháng năm 2021, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 3.367,7 nghìn tỷ đồng, giảm 7,1% so với cùng kỳ năm trước, nếu loại trừ yếu tố giá giảm 8,7% (cùng kỳ năm 2020 giảm 5,1%).

Ngành may mặc không nằm ngoài bức tranh toàn cảnh chung, với lực cầu giảm sút khá nhiều. Theo đó, doanh thu bán lẻ hàng may mặc của Việt Nam trong 9 tháng 2021 đã giảm 9,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Doanh thu bán lẻ may mặc 9 tháng 2021 của Tập đoàn Dệt May Việt Nam đạt 24,6 ngàn tỷ, giảm 12,4% so với cùng kỳ. Năm 2020 một số doanh nghiệp may đẩy mạnh được doanh số bán lẻ nhờ linh hoạt sản xuất các mặt hàng khẩu trang vải kháng khuẩn và đồ bảo hộ khi bùng dịch và đạt được doanh thu tăng trưởng cao. Năm 2021 khi mặt hàng khẩu trang đã hạ nhiệt với nhiều nguồn cung khẩu trang y tế thay thế, dịch bùng phát cùng với tình trạng giãn cách thắt chặt hơn tại các tỉnh thành miền Nam, thị trường bán lẻ hàng may mặc lại gặp khó khăn khi không còn doanh thu hàng khẩu trang bù đắp và lực cầu quần áo suy giảm. Trong Tập đoàn có Tổng công ty Đức Giang ghi nhận mức tăng trưởng duy nhất 105,7% về doanh thu bán lẻ 9 tháng 2021, nhờ sự quyết liệt trong công tác đầu tư trung tâm bán hàng trực tuyến có quy mô và thúc đẩy mạnh mẽ mảng kinh doanh đồng phục. Các doanh nghiệp khác đều chịu sự áp lực về doanh thu giảm 30-40% do giãn cách, cầu suy giảm.

Triển vọng những tháng cuối năm và năm 2022

Dự kiến sau thời gian giãn cách xã hội và mở cửa hoàn toàn trở lại, các nhà bán lẻ sẽ mất ít nhất 3 tháng để các cửa hàng, trung tâm mua sắm dần phục hồi thu hút lại khách hàng và mất ít nhất 1 năm để người tiêu dùng lấy lại niềm tin tiêu dùng, cũng như để thị trường hoạt động cân bằng ổn định, phục hồi trạng thái và mức doanh thu như năm 2019.

Nhìn về đường dài, mảng kinh doanh trực tuyến tại Việt Nam mới trong thời kỳ đầu phát triển và hứa hẹn nhiều dư địa trong thời gian 5 năm tới đây. Theo số liệu của Asia Plus, giá trị tiêu dùng hàng dệt may Việt Nam mỗi năm đạt khoảng 5-6 tỉ USD (gần 120.000-140.000 tỉ đồng). Sức hút của thị trường còn đến từ sự thay đổi trong hành vi mua sắm của thế hệ Millennials (8X, 9X) và Centennials (10X). Giới trẻ ngày nay không chỉ mua sắm tại các cửa hàng thời trang truyền thống mà còn trên nhiều trang mạng xã hội như Facebook, Instagram, Zalo và sàn thương mại điện tử…

Theo khảo sát của YoGov xuất bản vào tháng 6/2021 đánh giá sự chuyển biến của hành vi khách hàng trong đợt dịch Covid-19 cho thấy 65% khách hàng có tần suất mua sắm trực tiếp thường xuyên từ vài lần/ ngày, 1 lần/ ngày, vài lần/ tuần, 1 lần/ tuần cho đến vài lần /tháng. Kênh mua sắm không chỉ dừng lại ở những sàn thương mại tập trung lớn như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo nữa mà còn những hình thức mua sắm trực tuyến tự phát triển theo các nhãn hàng khiến khách hàng ngày càng có nhiều sự đa dạng lựa chọn mua sắm trực tuyến theo sở thích và sự thuận tiện của mình nhiều hơn.

Sự cạnh tranh trong mua sắm bán lẻ trực tuyến vì vậy cũng sâu sắc hơn và đòi hỏi nhiều combo khuyến mãi và chương trình chăm sóc khách hàng chu đáo hơn để giữ được lượng khách hàng trung thành. 9 tháng đầu năm 2021 cũng chứng kiến nhiều doanh nghiệp may mặc bán lẻ đóng cửa các cửa hàng trực tiếp và đẩy mạnh mảng kinh doanh trực tuyến do giãn cách, tuy không ít doanh nghiệp gặp các thách thức về đứt gẫy nguồn cung hay tình trạng có đơn hàng chờ giao nhưng vận chuyển gặp khó khăn trong thời gian giãn cách.

Những diễn biến dịch bệnh phức tạp của năm 2020-2021 đã làm cho thị trường bán lẻ bị phân hóa rõ ràng hơn. Nhìn về khía cạnh tích cực, sự chuyển biến trên giúp cho các nhà bán lẻ biết rõ và tập trung hơn với kênh phân phối đang “ăn khách”, và tái sắp xếp, xác định lại đối tượng khách hàng mục tiêu của mình. Tuy vậy, cũng cần nhấn mạnh rằng, mặc dù thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng “nóng” về quy mô và đạt gần 12 tỷ USD trong năm 2020 (báo cáo từ Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương). Tuy nhiên, Thương mại điện tử cũng chỉ chiếm khoảng 6-10% tổng doanh số bán lẻ. Điều này chứng tỏ rằng các cửa hàng truyền thống có cơ hội thúc đẩy kinh doanh lớn hơn bằng cách kết hợp kinh doanh ngoại tuyến với các chiến lược online để có thể thu hút nhiều khách đến cửa hàng của họ hơn, tức chính là vận dụng mô hình O2O (hướng khách hàng từ online đến cửa hàng offline).

Đối với mặt hàng may mặc, hiện tại vụ Xuân Hè đã đi qua, nhiều nhà bán lẻ chậm một nhịp do các mặt hàng Xuân Hè đã hết vụ, hàng tồn kho vụ Xuân Hè tăng lên. Với các tỉnh miền Bắc, vụ Thu đông đang đến gần, lúc này là lúc các doanh nghiệp sản xuất cần nhanh chóng bắt nhịp nhanh và gấp rút đưa ra các dòng sản phẩm, bộ sưu tập mới, đáp ứng nhu cầu quay trở lại của người tiêu dùng. Sau giai đoạn khó khăn, nhiều thương hiệu hướng tới việc tái định vị, xác định chiến lược phát triển nhanh nhạy hơn, lựa chọn sản phẩm, địa điểm kỹ càng và quản lý các chi phí chặt chẽ hơn.